YUMUŞAMA DÖNEMİNDE TÜRK DIŞ POLİTİKASI

YUMUŞAMA DÖNEMİNDE TÜRK DIŞ POLİTİKASI

Yumuşama döneminde türk dış politikasının belirlenmesinde üç gelişme etkili olmuştur.

1)Yunanistanla başlayan Kıbrıs ve Ege sorunları

2)Orta doğudaki arap İsrail savaşları

3)Türk diplomatlara yönelik olarak başlatılan ermeni terörü

TÜRK YUNAN İLİŞKİLERİ

Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye ile Yünanistan arasında lozanda çözülemeyen sorunların çözümlenmesi Atatürk ve Venizelosun çabalarıyla iki ülkenin balkan natantında yer alması ile gelişen ilişkiler 1954 yılları sonrasında yerini gerginliğe bıraktı.Gerginliğin ilk nedeni Kıbrıs meselesidir.

a)KIBRIS SORUNU

II.dünya savaşının ardından yünanistan Kıbrısın bağımsızlığı için İngiltereye resm başvuru yapar ve konuyu BM’ye taşır.Bu istek kabul görmeyince yünanistan kıbrısta EOKA adlı bir terör örgütü kurdurur.amacı ENOSİS yani kıbrısın yünanistana ilhakı projesini gerçekleştirmekti.Hedef önce İngiltere sonrada Kıbrıstaki Türkler olacaktı.

Eokanın kıbrısı bir iç savaşa çevirmesi sonucu iki ülke ZÜRİHTE bir araya gelir ve kıbrısta bağımsız bir devletin kurulmasını öngören ZÜRİH ANT. İmzalanır.ve KIBRIS CUMHURİYETİ kurulur.(1960)Cumhur başkanlığına rum lider MAKARYOS yardımcılığınada FAZIL KÜÇÜK getirildi.Aynı yıl bir anayasa yürürlüğe girdi.

Ancak bu bile gerginliği azaltmaya yetmedi.Sebebi ise rum tarafın Türklerin yönetimdeki etkinliğini azaltmaya yönelik teklifleri idi.Rum çetelerin türk halkına yaptıkları zulum gerginliği tırmandırdı.Son nokta 24 aralık 1963’te yaşandı.Rum çeteleri tarihe KANLI NOEL olarak geçen katliamla 24 türkü şehit etmeleri üzerine Türkiye harekete geçti.Askeri müdehale hazırlıkları başladı.ABD lideri jahnson müdehaleyi tasvip etmeyen bir mektup göndererek Kıbrıs sorununa dahil oldu.Johnson mektubu Türkiyenin askeri harekatı askıya almasına neden oldu.Ancak Rumlar durmayınca Türkiye yünanistana nota verdi.Türklerde Kıbrısta Kıbrıs geçici türk yönetimini kurdular.Sonuçta Avrupa ve ABDye rağmen 20 temmuz 1974’te KIBRIS BARIŞ HAREKATINA başladı.Hareket çok kısa sürdü.BM devreye girerek Türkiyeye ateşkes çağrısında bulundu.Natonun girişimleriyle toplanan CENEVRE KONFERANSINDA Rumların işgal ettikleri bölgelerden çekilmesi ve taraflar arasında bir güvenlik bölgesi oluşturulmasına karar verildi.

Ancak Rumların buna uymaması üzerine Türkiye ikinci ‘’kıbrıs barış harekatına’’ başladı.Hareket kıbrısın  üçte birinin ele geçirilmesi ile sonuçlandı.Kıbrıslı Türkler varlıklarını özgürce devam ettirecek bir alana sahip olmuştu.KIBRIS TÜRK FEDERE devleti kuruldu.BM’nin  rum tarafını bir devlet olarak tanımasının ardından Türkler aynı yıl kuzey Kıbrıs türk cumhuriyetini kurdu.Ancak BM günümüze kadar bu devletin varlığını hala resmi olarak tanımamıştır.

b)EGE SORUNU

yünanistanın ege denizinde harekat alanını genişletme girişimleride iki ülke arasında bu güne dek ulaşan sorunların doğmasına yol açmıştır.Bu sorunlar başlıklar halinde

a)ege adalarının silahsızlandırılması

b)kıta sahanlığı sorunu

c)ege hava kontrol sahası(fır hattı sorunu) olarak özetlenebilir.

2)TÜRKİYE VE ORTADOĞU İLİŞKİLERİ

1950-1960 arasında ortadoğuda batılı devletlerle uyumlu politikalar izleyen Türkiye 1967’deki arap İsrail savaşında Filistin halkının yanında yer almış  hatta ABD’nin israile yardım amaçlı Türkiyedeki üslerini kullanmasına izin vermemiştir.İsraile tepki olarak toplanan İSLAM KONFERANSINA katılmış Ortadoğu ile batı arasında denge politikası oluşturmuştur.

3)ERMENİ TERÖRÜ

Lozanda türkiyedeki Ermenilere eşit statü ve haklar tanınmışsada daha sonraki dönemlerde Türkiye ermeni sorunuyla uğraşmak zorunda kalmıştır.Ermeni diesporası soykırım idealarını uluslar arası platformda Türkiyeye kabul ettirme girişimlerine başlamıştır.Amaçları bu sayede türkiyeden tazminat ve toprak kazanabilmekti.Ermeni diesporasının faaliyetleri sadece probaganda ile sınırlı kalmadı.ASALA adıyla bir terör örgütüde kurdular.ASALA yurt dışında görev yapan türk diplomatlarını hedef alan terör faaliyetlerine başladı.1973-74 arası yurt dışında görev yapan 35 türk hayatını kaybetti.