OSMANLI TOPLUM YAPISI

OSMANLI TOPLUM YAPISI

YÖNETENLER

1)SARAY HALKI

Padişah, ailesi ,saray halkı,cariyeler ve hizmetliler burada kalırdı.3,5 asır Fatih’in yaptırdığı Topkapı sarayında oturulmuştur.

2)SEYFİYE SINIFI Arapça seyf kelimesinden gelir.anlamı kılıçtır.Yönetimde bulunan askeri zümreyi ifade eder.Tabanını eyaletlerde tımarlı sipahiler merkezde kapıkulu askerleri oluşturur.SADRAZAM,VEZİRLER,BEYLERBEYİ,SANCAK BEYLERİ,KAPIKULU ZABİTLERİ VE NEFERLERİ İLE SİPAHİLER bu gurubtandı.Maaşları ulufedir peşin alırlar.

TTIMARLI SİPAHİLER.SANCAK BEYLERİ,BEYLERBEYİ VE VEZİRLER İSE DİRLİK ALIRLARDI.

KALEMİYE SINIFI

Her seviyedeki idari memurların oluşturduğu üst seviye bürokrat zümredir.DEFTERDAR,NİŞANCI,REESÜL KÜTTAB VE DİVAN KATİPLERİ bu sınıfın üyesidirler.Müslüman ailelerden seçilirlerdi.Usta çırak ilişkisi içinde yetiştirilirlerdi.Bu sınıfın eğitimi medreselerde yapılırdı.Yetenek ve başarılarına göre kalfalığa veye ustalığa yükselirlerdi.

YÖNETİLENLER

TÜCCAR VE ESNAF

Reayanın en önemli grublarındandır.zorunlu tüketim maddelerini depolama ve üretim için gerekli malzemeyi teminle ilgileniyorlardı.Esnaflar ise halka malı ulaştıran sınıftı.

KÖYLÜLER

Nüfusun büyük bölümünü oluştururlardı.TIMAR BEYLERİ ÇİFÇİ AİLELERİ ,MUKATAA USULUYLE TOPRAĞI İŞLEYENLER ,MÜSELLEMLER VE MUAFLAR bu sınıfı oluşturmaktaydı.Çifthane sisteminde toprak işlenirdi.100-150 dönüm arasında tahsisi yapılan topraklar satılamaz,hibe edilemez ve vakfedilemezdi.fakat babadan oğla işletme olarak geçebilirdi.köylüler ayrıca ;marangozluk,madencilik ve çeltik işiylede uğraşırlardı.

GÖÇEBELER(KONARGÖÇERLER)

Hayvancılıkla uğraşan göçebeler şehirlerin et,yoğurt,tereyağ,peynir ihtiyaçlarını karşılardı.Hayvan sayısına göre devlete ‘’AĞIL RESMİ’’ ve otlakların kullanılmasına karşılık ‘’KIŞLAK VE YAYLAK  RESMİ’’ öderlerdi.Sefer yolu üzerinde bulunanlardan askeri hizmete alınanlar genelde nakliye işlerinde görevlendirilerdi.Sahilde oturanlar donanma için malzeme sağlamak ve gemi yapımında çalışmak zorundaydılar.

NOT:Yeni fethedilen bölgelere göçebelerin yerleştirilmesi sonucu İÇ ANADOLU,GÜNEYDOĞU ANADOLU VE AKDENİZ BÖLGESİNDE yoğun göçmen nufusu oluşmuştur

SOSYAL HAREKETLİLİK

Genelde  farklı görevlere sahip zümrelerin görevinden ayrılmaması istenmişsede sınıflar arası geçişlere herhangi bir engel koyulmamıştır.Üst sınıf kabul edilen yönetenler sınıfına geçebilmek için İslam dinine izmet ile görevinde başarılı olmak gerekiyordu.

Enderunda alınan eğitimden sonra askeri sınıfa girilebilir ve genellikle seyfiye içinde en yüksek mevkilere gelinebilirdi.Ayrıca medrese eğitimi görmüş başarılı kişilerde yüksek mevkiler ve yönetici sınıfı içine girebilirlerdi.

YÖNETİCİ SINIFA GEÇEBİLMENİN EN ÖNEMLİ ŞARTI  İSLAHAT FERMENINA KADAR MÜSLÜMAN OLMAKTI.

Osmanlıda sınıflar arası geçişe imkan sağlayan bu sisteme ‘’DİKEY HAREKETLİLİK’’ adı verilirdi.

Köyden şehre veya bir bölgeden başka bir bölgeye geçiş ise yaty hareketlilik olarak adlandırılmıştır.Yatay hareketliliğin bir kısmı kendiliğinden gerçekleştiği gibi diğer kısmı devletin imar ve iskan faaliyetleri sonucu gerçekleştirilmiştir.

NOT:Yatay hareketliliği teşvik için yapılan uygulamalardan biride bataklık ve ıssız yerlere vakıflar kurarak o bölgenin şenlendirilmesi ve dolayısıyla sosyo ekonomik hayatın canlandırılmasıydı.bu konuda dervişlerin kurduğu zaviyeler oldukça etkili olmuş  bu bölgenin İslamlaşması ve Türkleşmesinde oldukça etkili olmuştur.

Osmanlı toplumunun büyük bir bölümünü Türklerin oluşturmasına rağmen toplumun diğer unsurları RUM,ERMENİ,YAHUDİ,RUMEN,SLAV VE ARAPLARDI.

NOT:devlet toplum yapısını şekillendirirken din temeline dayalı bir model uyguladı.Osmanlının ülkede yaşayan toplulukları din yada mezhep esasına göre örgütleyiş biçimine ‘’millet sistemi’’ deniliyordu.Devlet her inanç sistemine kendi içinde bir özerklik tanıyordu.

OSMANLI AİLESİ

Osmanlı ailesinin temel yapısını İSLAM HUKUKU VE TÜRK TÖRESİ oluşturmaktaydı.Aile devlet müdehalesinden uzak özel bir kurumdu.Evlenme serbest seçimle kadıya başvurularak gerçekleştirilirdi.Köylerde ise nikah imam tarafından gerçekleştirilirdi.Bazı gayrimüslimlerde evlenmede bu yöntemi izlemişlerdi.

Erkek evlerinden kıza mehir verilirdi.Bu tamamen kızın kendisine ait bedeldi.Evlilikta İslam hukukana göre mal ayrılığı ilkesi esastı.Tek eşlilik yaygındı.Aile karı koca ve çocuklardan ibaretti.Doğum ve ölümler ise ailenin ötesinde toplumun ortaklaşa paylaştığı olaylardı.