OSMANLIDA HUKUK

OSMANLIDA HUKUK

Klasik dönem Osmanlı hukuku kendinden önceki Türk İslam devletleri gibi İslam hukukunu esas alır.Yönetimde yetersiz kalınan noktalarda örfi hukuk ve diğer kültürlerin hukukundan faydalanılır.(Bizans hukuku).

Kamu hukuku alanında ana yapı şeriat ve töreye göre kurulur.Fethedilen bölgelerde ana yapıya zarar vermediği sürece eski yapının korunması sağlanırdı.Amaç toplumu alışkanlıklarından kopararak karışıklık çıkması durumunu engellemek içindir.

   Osmanlıda kapsamlı kanun düzenlemeleri Fatih döneminden sonra başlamıştır.Fatih devletin merkezi otoritesini güçlendirmek maksadıyla örfi hukuku ön plana çıkarmıştır.Bu dönemden sonra oluşturulan kanunnameler daha düzenli bir yargı mekanizması oluşturmak maksadıyla şeyhülislamın fetvasına dayandırıldı.Divanda alınan kararlar vezirazam vasıtasıyla padişaha arz edilirdi.Padişahın onayladığı kanunlar nişancı tarafından mühime defterine kayd edilirdi.Padişah tuğrasının çekilmesinden sonra resmiyet kazanan bu ferman uygulanmak üzere ait olduğu beylerbeyi,sancakbeyi veya kadılara gönderilir böylece yürürlüğe girerdi.

Osmanlı’da şerri ve örfi tüm davalara kadılar bakardı.Kadılar medreselerden mezun olur ve başarılarına  göre tayin olunurlardı.davalarda şikayetin ardından naip ilk soruşturmayı yapar ve kadıya bildirirdi.Mahkeme açık usul yapılır karar mahkeme siciline yazılırdı.İsteyen divan-ı mezalime giderek itiraz hakkını kullanırdı.

Ülkedeki tüm yargı organlarını denetleme yetkisi divana aitti.Divan bu yetkisini halktan gelen şikayet veye MEHAYİF denilen gezici müfettişler sayesinde kullanırdı.

Divana ulaşan davalarda örfi kanunlarla ilgiliyse vezirazam veya nişancı,şerri kanunlarla ilgiliyse kadıasker denetlerdi.Divanda alınan kararlar arz yoluyla padişaha bildirildikten sonra kesinleşirdi.Padişahlar adaletin sağlanması için yargı kararlarına müdehale etmezdi.

SORULAR

1)Osmanlı hukuk sisteminin diğer türk İslam devletlerinden farklı olarak daha geniş bir şekilde hazırlanmasının sebebi nedir?

Sınırlarının çok geniş alanlara yayılıp farklı kültür sahalarınıda kapsamasıdır.

2)Osmanlı hukukunda dini yasaların öne çıkarak teokratik bir hukuki yapının oluşumunda etki eden siyasi olay nedir?

Yavuz selim döneminde mercidabık savaşı sonrasında halifelik kurumunun Osmanlıya geçmesidir.

3)Osmanlıda ilk kapsamlı ve merkezi kanuni düzenlemeler hangi padişah zamanında yapılmıştır?

Fatih sultan Mehmet dönemindedir.

4)Kanunnamelerin şeyhülislamın fetvasına dayandırılması Osmanlının hangi model bir devlet yapısını benimsediğini gösterir?

Teokratik devlet modelini benimsediğini gösterir.

5)Padişah tarafından onaylanan kanunların yazılı olarak emniyet altına alınması nasıl sağlanırdı?

Nişancı tarafından MÜHİMME DEFTERLERİNE kayd edilirdi.

6)Kanunların resmiyet kazanmasında yapılan son işlem nedir?

Padişah tuğrasının çekilmesidir.

7)Anadolu ve Rumeli kadıları kimler tarafından atanırdı?

Anadolu ve Rumeli kazaskerleri tarafından atanırdı.

8)Osmanlı adalet sisteminde kadıların görevleri nelerdir?

Gelen şikayetlerin ilk soruşturmasını yapardı.

9)Osmanlı devletinin en yüksek yargı organı nedir?

Divan-ı humayundur.

10)Kadıların verdiği hükümler merkez tarafından nasıl denetlenirdi?

Halkın direk şikayetleri veya Mehayif adı verilen gezici müfettişler vasıtasıyla denetlenirdi.

11)Divana gelen şiayetlerde şerri ve örfi davalarla hangi görevliler ilgileirdi?

Şerri hükümlerle kadıasker örfi hükümlerle nişancı ilgilenirdi.