OSMANLI EKONOMİSİNDE BAĞIMLILIK VE BÜYÜME DÖNEMİ
19.yy’da demografik gelişmeler Osmanlı ekonomik ve toplumsal yapısındada değişmelere neden olur.Klasik dönemde durağan seyreden nüfus 19.yy’da iyileşen yaşam koşulları ve göçler ile artış gösterir.Bu durum kentleşmeyi hızlandırır.
Ekonomik koşullardaki değişim özellikle dış borçlanma tüketim alışkanlıkları ve giyim kuşamdaki değişimi hızlandırdı.Artık sadece zenginler değil halkta ithal ürünler kullanmaya başladı.Avruoai sitil yaşam özellikle başkent İstanbulda kendini gösterir.Basın ve reklam sektörünün devreye girmesi bu yaşam tarzını daha rahat ulaşılabilir hale getirmiştir.Anadolu bu alanda çekimser kalsada yavaş yavaş yayılmaya başlamıştır.
Bu dönemde batılı tüketim adına en önemli gelişim geleneksel tüketim mekanlarına (bedesten,Pazar yeri,arasta gibi)karşılık batılı ve çok çeşitli ürünleri içinde barındıran alışveriş merkezlerinin ortaya çıkmasıdır.Buda yeni bir tüketici tip ortaya çıkarmıştır.Bunun öncüleri tacir,banker ve bürokratlar olmuştur.
TİCARET
Osmanlı ülkesinin canlı bir ticari merkez olmasında önemli rol oynayan kapitilasyonların erken dönemde olumsuz etkileri görülmemişti.Kapitilasyonlara rağmen iç imalat ve üretim yabancı mallara karşı uzun süre başarıyla rekabet etmiştir.İthalat yalnızca yünlü kumaş maden ve kağıt gibi bir kaçkalemi olumsuz etkilemişti.Yıkıcı rekabetin etkisi ancak sanayi inkılabı ortaya çıktıktan sonra 19.yy ortalarına doğru görülmeye başlamıştır.Sanayi inkılabıyla Osmanlı Avrupa devletlerinin önemli bir pazarı ve hammadde kaynağı haline geldi.
Devlet hem serbest dış ticaret antlaşmaları hemde yabancı sermaye yatırımları ve dış borçlanma ile Avrupa devletlerinin denetim ve nüfuzu altına girdi.Bu bağlamda 1838’de İngiltere ile yapılan BALTA LİMANI TİCARET ANTLAŞMASI Osmanlı ekonomisinde önemli değişmelere neden oldu.Balta limanı ticaret antlaşmasının benzerleri kısa sürede diğer Avrupa ülkeleri ilede imzalandı. Bu antlaşmalar Osmanlı pazarlarının ve hammaddelerinin Avrupalı tüccar ve sanayicilerin çıkarları doğrultusunda dış ticarete açılması için hukuki çerçeveyi hazırlamış oluyordu.
SANAYİ
18.yy’dan itibaren Osmanlı toplumunda artan ekonomik talebler yaşanan göç vb. gibi sosyal hareketlilikler şehirdeki esnaf teşkilatlarındada değişime neden olmuştur.Loncalar dışında insanlarda artık bu sınıfta yer almaya başlamıştır.
Osmanlı sanayisini etkileyen değişme sanayi inkılabıdır.Bu gelişme sonrası rekabet gücünü kaybeden Osmanlı tarım ve sanayi işletmeleri bilgi,teknoloji ve sermaya birikiminin yetersizliği gibi olumsuz koşullar nedeniyle çöküş sürecine girmiştir.
ALINAN TEDBİRLER
1)İthal ürünlerden alınan vergiler arttırıldı.Kapitilasyonlar nedeniyle bu tedbirlerden istenilen sonuç alınamamıştır.
2)Askeri giderlerden tasarruf sağlanması ve paranın yurt dışına çıkışının önlenmesi için büyük sanayi kuruluşları oluşturulmuştur.
3)Sanayinin yetişmiş eleman gücünü karşılamak için eğitime büyük önem verilmiştir.Yurt dışına öğrenci gönderilmiştir.
4)1860’lı yılların ortasında kurulan İSLAH-I SANAYİ komisyonu 1873’e kadar faaliyetlerini sürdürmüştür.
5)Özel sermayeye destek verilmiş ve kurulacak fabrikalar 10 yıl vergiden muaf tutulmuştur.
Ancak yatırımların çoğu Avrupa sanayileri için gerekli tarım ve madeni ürünleri limanlara taşıyabilmek için alt yapı tesislerine harcandı.En büyük yatırım demir yolu inşasına harcandı.Sanayi kesimindede ağırlık gıda ve dokuma sanayinde idi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder