İLK TÜRK DEVLETLERİNDE EKONOMİ

İLK TÜRK DEVLETLERİNDE EKONOMİ

Türklerde iktisad anlayışının oluşumunda en önemli etken geliş Asya stepleri idi.Bölgenin iklim şartları ve bozkırlarla kaplı olması insanları konar göçer yaşamaya mecbur bırakmıştır.bozkır hayatının başlıca ekonomik faaliyeti hayvancılık olup at ve koyun yetiştiriciliği önemliydi.Bu kültürün en önemli gıda maddesi de hayvansal ürünlerdir.Uygurlarla ilgili seyahatnamelerde bu durum teferruatlıca anlatılmıştır.Ayrıca bu seyahatnamelerde zenginlerin at,fakirlerin koyun yediğinden bu ülkelerde fakir insan olmadığından ihtiyacı olana devletin ve halkın yardım ettiğinden bahsedilmiştir.

  

  Türklerle hayvancılıkla birlikte tarımın sadece akarsu boyunca uzanan ovalarda yapmışlardır.Tarla ve ekin Türkçenin en eski kelimelerindendir.Buğday,arpa,mısır hunlar döneminden beri yetiştirilmekteydi.Ayrıca kendir gibi sanayi bitkileride üretilmekteydi.Saban,orak,düven başlıca aletler olup üretilen buğdaylar değirmenlerde un haline getirilmekteydi.

   

 Köktürk ve Uygurlarda su kenarlarında kulunmuş şehirler tarımsal açıdan ileri durumdaydı.Bozkır ikliminin hakim olduğu bazı bölgelerde özellikle Uygurlar tarafından yapılan ve bu günde yararlanılmakta olan sulama kanalları büyük önem arz etmekteydi.

    

Türklerde giyim eşyanın başlıca malzemesi koyun,kuzu,sığır,tilki ve az miktarda ayı derisidir.Türkler bez dokurlar giyecek için kendir yetiştirirlerdi.Yün ve bezden iç çamaşırı giyerler hatta bunlardan fazla olanlarını ihraç ederlerdi.

   

 İlk türk devletlerinde vergi konusu hunlarda ve diğer türk devletlerinde askerlikten sonra gelen en önemli devlet işiydi.Köktürklerde TUDUNLAR hakan adına vergileri tahsil ediyordu.Turfanlı Uygurlarında “AĞICI’’ denen memurlar halktan mesken hayvan ve toprak vergileri olmak üzere üç çeşit vergi topluyorlardı.

     Türkler çağdaşı olan diğer topluluklara göre silah üretiminde ileri bir teknolojiye sahipti.Özellikle demir işleyiciliği Türklerin çok önem verdiği bir zenaat idi.Bakır,bronz ve altın işleyiciliği ve döneme göre oldukça gelişmiştir.

     Türkler üretim fazlalarını ihraç ederlerdi.Bu amaçla Hunlardan itibaren ipek yolunu kullanmışlar ve bu yol 1000 yıldan uzun bir süre Türklerin hakimiyetinde kalmıştır.Zaman zaman ipek yolu için Çin ve Bizansla ve birbirleriyle mücadele etmişlerdir.Ticaretteki canlılık başka kültürlerle teması da arttırmış ve Türklerin de bir kültür çevresinden çıkıp medeniyet kurmalarını sağlamıştır.

    İkinci bir ticari yolda Hazar ve Bulgar ülkelerinden başlayarak Çin’e ulaşan ipek yoluna kuzeyden uzanan KÜRK YOLU idi.

    Ticari faaliyetlerin artması zamanla yerleşik hayatında artmasına neden olmuştur.Doğu A vrupa güzergahında  bulunan Hazarlar ticaret yollarını ülkelerinden  geçmesi nedeniyle güven ve asayişi sağlayarak “Hazar Barış çoğu”yaşatmışlardır.

Ticari ödemelerde geçerli olan yaygın uygulama mal takası şeklindeki aynı ödmelerdi.Ayrıca Uygurlara ödeme aracı olarak “BÖZ” mühürlenmiş kumaş metaryeller ve KUANPOYU (nemsi bez) kullanılmıştır.

Ayrıca madeni parada kullanılmıştır.

Uygurlarda  kağıt parada kullanılmıştır.(ÇAV)

 Çav adı verilen bu para ticarete büyük kolaylıklar getirmiş ve ticaretin uluslararasına yayılmasını sağlamıştır.

        SORULAR:

1)Türkler ekonomik uğraş alanlarını maddeler halinde yazınız?

a)hayvancılık(gıda)

b)tarım(buğday,kendir)

c)kürk(giyim malzemeleri)

d)silah üretimi

e)madeni süs eşyaları

f)demir işleyiciliği

2)Türkler üretim fazlası ürünleri ihraç için hangi ticaret yollarını kullanmışlardır.

 İpek yolu ve Kürk yolu

3)İlk Türklerde vergi toplanması işiyle ilgili görevliler kimlerdir?

 Tudun ve Ağıcılar

4)Türklerde zamanla yerleşik hayatın artmasındaki en önemli faktör nedir?

 Ticaretin geniş sahalara yayılmasıdır.

5)Hazar Barış çağı ne demektir?

Hazarların ülkelerinden geçen ticaret  yolları üzerinde huzur ve güveni sağlamasıdır. 

6)Ticari ödemelerde geçerli olan unsular nelerdir?

Takas,Böz,kuanpoyu,madeni ve kağıt paralar.